Transezofagusna ehokardiografija (TEE) predstavlja vrstu invazivnog ultrazvučnog pregleda srca i velikih krvnih sudova (aorte, plućne arterije, plućnih vena, gornje i donje šuplje vene). Ova vrsta pregleda se obavlja kod onih bolesnika kod kojih se na osnovu standardnog neinvazivnog ultrazvučnog pregleda (transtoraksne ehokardiografije -TTE) ne mogu dobiti sve potrebne informacije o težini srčane bolesti kako bi se izabrao najbolji način lečenja.

Ultrazvučna sonda kojom se obavlja ovaj pregled se nalazi unutar tanke cevi (endoskopa) koji se kroz usta i grkljan plasira (ubacuje) u jednjak (ezofagus).

Izvođenje ovog pregleda ima dosta sličnosti sa gastroenterološkim endoskopskim pregledom jednjaka i zeluca koji se zove gastroskopija.

Prednost ovog pregleda nad standardnim ultrazvučnim pregledom (TTE) koji se radi preko grudnog koša je taj što se jednjak kao organ anatomski nalazi iza srca, te se na ovaj način obzirom na malu distancu između ova dva organa dobija mnogo preciznija i bolja slika srčanih struktura – pretkomorskih i komorksih šupljina, srčanih zalisaka, leve aurikule i velikih krvnih
sudova srca.

INDIKACIJE ZA IZVOĐENJE TEE PREGLEDA

U svakodnevnoj kliničkoj praksi dve najčešće indikacije za izvođenje TEE pregleda su:

• Pronalaženje uzroka tromboembolizma (nakon preležanog moždanog udara – CVI ili tranzitornog ishemijskog ataka – TIA) u smislu dokazivanja postojanja patentnog foramena ovale (PFO), a radi odluke o daljem načinu lečenja.
• U terapiji poremećaja srčanog ritma koji se zove atrijalna fibrilacija (fibrilacija pretkomora/ aritmija apsoluta) kao sastavni deo dijagnostičkog protokola radi utvrđivanja da li postoji tromb u srčanoj šupljini koja se zove leva aurikula, a radi donošenja odluke o podobnosti bolesnika za elektrokonverziju (uspostavljanje normalnog sinusnog srčanog ritma uz pomoć elektrošoka).

Ostale veoma važne indikacije su:

• Kod bolesnika sa oboljenjima srčanih zalistaka (urođenim ili stečenim srčanim manama kao što su na primer aortna stenoza i/ili mitralna regurgitacija) radi procene težine bolesti i upućivanja nekih od ovih bolesnika na konsultaciju kardiohirurga radi odluke o potrebi za hirurškim lecenjem.
• Dijagnostike i evaluacije bolesnika sa infektivnim procesom prirodnih (nativnih) srčanih zalistaka (infektivni endokarditis)
• Kod bolesnika sa veštačkim srčanim zaliscima radi procene njihove funkcije i dijagnostike eventualnih komplikacija na njima (postojanja infektivnog procesa – infektivnog endokarditisa, tromboze zalistaka, dehiscencije zaliska i paravalvularnih regurgitacija).
• Kod bolesnika kod kojih se sumnja na prisustvo tumorske formacije u nekoj od
  srčanih šupljina
• Kod bolesnika kod kojih postoji sumnja na postojanje defekta/prekida u
  kontinuitetu srčanih pregrada izmedju komora i/ili pretkomora (VSD, ASD)
• Kod bolesnika kod kojih postoji sumnja na postojanje aneurizme/disekcije aorte
  kao jedna od dijagnostičkih metoda
• Kako bi se procenilo stanje srčanih zalistaka ili ispitao kontinuitet srčanih pregrada između komora i/ili pretkomora u toku kardiohiruških intervencija (intraoperativni TEE).

Dodatni razlozi za TEE mogu biti:

• Radi bolje i detaljnije vizuelizacije srčanih struktura kod gojaznih bolesnika
• Kod bolesnika kod kojih se grudni koš nalazi u gipsu

KAKO SE IZVODI TRANSEZOFAGUSNA EHOKARDIOGRAFIJA (TEE)?

Ukoliko bolesnik ne nosi fiksnu zubnu protezu, neophodno je da je izvadi. Neposredno pred pregled bolesniku se plasira „braunila“, najčešće u desnu kubitalnu venu. Tokom pregleda bolesnik leži na levom boku, sa postavljenim elektrodama za EKG kako bi se pratio srčani ritam. Pre nego što doktor plasira transezofagusnu sondu kroz usnu šupljinu, grkljan i jednjak, lokalnim anestetikom u vidu spreja se naprska zadnji zid grla kako bi se olakšao prolazak sonde. Pregled se u nekim okolnostima može uraditi i u dubljem vidu anestezije koji se zove analgosedacija.

Neposredno pre nego sto doktor plasira sondu u usta potrebno je da bolesnik zagrize mali plasticni štitnik kroz koji se zatim uvodi ovaj savitljiv endoskop. Kada sam vrh endoskopa – sonde prođe preko baze jezika i dođe do zadnjeg zida ždrela bolesnik pravi akt gutanja kako bi sonda skliznula u jednjak.

Ovaj akt gutanja sonde kao ni sam pregled nisu bolni, a disanje ni u jednom delu pregleda nije kompromitovano – bolesnik diše na usta i kroz nos sve vreme. Kada se pregled završi, sonda se pažljivo vadi. Sama dužina trajanja pregleda je individualna, zavisi od same indikacije za pregled (vrste patologije koja se analizira) i saradnje bolesnika, a najčešće traje između 20 – 40 minuta.

POTENCIJALNI RIZICI TRANSEZOFAGUSNE EHOKARDIOGRAFIJE (TEE)

U toku TEE pregleda može doći do:

• Otežanog disanja
• Spazma odnosno grča grkljana
• Povrede jednjaka
• Krvarenja iz jednjaka (češće ako je bolesnik na antikoagulantnoj terapiji- terapiji za
  razređivanje krvi)
•  Povrede želuca sondom
•  Oštećenja usta, zuba, grla
•  Nepravilnog srčanog ritma – aritmije.

Izuzetno retko može da dođe do:

• Zastoja u radu srca i smrtnog ishoda.

PRIPREMA ZA TRANSEZOFAGUSNU EHOKARDIOGRAFIJU (TEE)

Bolesnik ne sme da unosi ni piće, ni hranu, najmanje 6 h pre procedure.

Ako bolesnik nosi protezu koja nije fiksna, neophodno je da je izvadi pre izvođenja TEE.

Savetuje se da se nekoliko dana pred TEE pregled ne konzumiraju alkoholna pića.

Potrebno je skinuti i nakit ukoliko bi on mogao da ometa proceduru.

Potrebno je isprazni bešiku pre TEE.

Potrebno je da bolesnik pruži podatak o tome da li je alergičan na neke lekove, anestetik i/ili lateks.

Potrebno je da bolesnik prijavi ukoliko zna za proširene krvne sudove zida jednjaka, stanje poznato pod nazivom – variksi jednjaka, ukoliko ima neku bolest jetre, gastrointenstinalnog sistema ili teške deformitete kičmenog stuba.

Doktora bolesnik mora da obavesti o tome koje lekove koristi kao redovnu terapiju, uz to je posebno važno da doktor bude upoznat sa istorijom eventualnih kardiovaskularnih oboljenja.

Takođe je potrebno prijaviti trudnoću.

OPORAVAK NAKON TRANSEZOFAGUSNE EHOKARDIOGRAFIJE (TEE)

Moguće je da će bolesnik osećati utrnulost u grlu izvesno vreme (kao posledicu dejstva lokalnog anestetika, ali i zbog samog prisustva sonde u ovim organima). Zbog ovoga se savetuje da se u narednih nekoliko sati ne unose hrana i piće kako ne bi došlo do gušenja.

Narednih nekoliko dana može zaostati osećaj iritacije/blažeg bola u grlu, što je izuzetno retko.

U principu se bolesnik samo nekoliko sati iza ovog pregleda vraća normalnim aktivnostima.